اگر مکرراً دچار سردرد شوید حتماً دوستان و اطرافیان به شما توصیه می‌کنند که برای معاینه چشم و کنترل شماره عینک به چشم پزشک مراجعه کنید. اما آیا واقعاً مشکلات چشمی می‌توانند باعث ایجاد سردرد شوند؟سردردهای مرتبط با مشکلات چشمی را می توان در سه گروه تقسیم‌بندی کرد:

- سردردهایی که باعث ایجاد علائم چشمی می شوند

- سردردهایی که ناشی از بیماری‌های چشمی هستند.

-حالات متفرقه

میگرن
میگرن یکی از علل بسیار شایع و شاید شایعترین علت سردرد مکرر است. بیماری میگرن در زنان شایع‌تر است. در اکثر مبتلایان به میگرن سابقه خانوادگی ابتلا به سردرد وجود دارد. سردردهای میگرنی معمولاً در سن بلوغ شروع می شود و در سن بالای 50 سال از بین می‌رود. سردرد میگرنی غالباً یکطرفه و ضربان دار است و چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد. دردهای میگرنی گاهی با حالت تهوع و استفراغ همراه است. اکثر افراد مبتلا به میگرن در زمان حمله سردرد دچار ترس از نور و صدا می شوند و تمایل دارند که در یک اتاق ساکت و تاریک استراحت کنند. در این حالت روشن کردن چراغ یا ایجاد صدای ناگهانی می‌تواند باعث بدتر شدن سردرد شود.

تغییرات هورمونی روی میگرن مؤثر است و عواملی مثل قاعدگی، بارداری و قرص‌های هورمونی جلوگیری از بارداری معمولاً باعث بدتر شدن میگرن می‌شود.

عواملی مثل گرسنگی، کم‌خوابی، خستگی، استرس‌های روحی، ورزش‌های سنگین، غذاهای خاص (قهوه، شکلات، پنیر مانده، آجیل و مشروبات الکلی) و بوهای خاص (مثلاً بوی سیگار یا عطر) می‌تواند باعث شروع حمله میگرن شود.

یک نکته جالب در مورد استرس آن است که نه فقط وجود استرس، بلکه رفع شدن ناگهانی استرس نیز می تواند باعث ایجاد حمله میگرن شود. مثلاً خیلی از افراد مبتلا به میگرن پس از پایان امتحاناتشان دچار سردرد می‌شوند.

علت اصلی ایجاد میگرن تنگ‌شدن گذرای عروق مغزی است که با باز شدن جبرانی بیش از حد عروق دنبال می‌شود. در مرحله انقباض عروق مغزی علائم چشمی میگرن بروز می‌کند و در مرحله گشاد شدن عروق سردرد ضربان‌دار ایجاد می‌شود. میگرن در همه افراد به یک صورت تظاهر نمی‌کند بلکه انواع مختلفی از میگرن وجود دارد که آنها را مرور می‌کنیم.

میگرن کلاسیک: در میگرن کلاسیک همیشه علائم بصری مشخصی قبل از شروع سردرد بروز می‌کند که مشخصه این نوع خاص میگرن است . مهمترین این علائم یک لکه سیاهرگ در روبروی فرد ( یعنی در وسط میدان بینایی) است که به تدریج بزرگ می‌شود و به سمت حاشیه میدان بینایی (یعنی پهلوی فرد) کشیده می‌شود. این لکه سیاهرنگ معمولاً با جرقه‌های نوری به صورت خطوط زیگزاگی براق رنگی لرزان احاطه شده است.این علامت نشانه مهمی است بطوری که در افرادی که این نشانه را بروز می‌دهند تقریباً می‌توان گفت که تشخیص بیماری میگرن محرز است. یکی دیگر از نشانه‌های بصری که در میگرن کلاسیک تظاهر می‌کند تاریک شدن یک سمت میدان بینائی است . در این حالت فرد سمت چپ یا سمت راست را واضح نمی‌بیند ( این حالت در هر دو چشم وجود دارد ولی اکثر افراد فکر می‌کنند که چشم چپ یا راستشان تار شده است). این علائم چشمی معمولاً بین 10 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و تقریباً همیشه قبل از یک ساعت محو می‌گردد. بتدریج با محو شدن علائم بصری و گشاد شدن جبرانی عروق مغزی سردرد ضربان‌دار یک طرفه ایجاد می‌شود که با حالت تهوع و ترس از نور و صدا همراه است. سردرد نیز پس از جند ساعت بهبود می‌یابد.

میگرن معمولی: این نوع میگرن که شایعترین نوع میگرن است معمولاً با علائم چشمی همراه نیست اما ممکن است درد آن در اطراف یا دور چشم‌ها احساس شود. در میگرن معمولی سردرد لزوماً یک طرفه نیست و ممکن است درد در تمام سر احساس شود. حمله میگرن معمولی اغلب ظرف چند ساعت تا چند روز بهبود می‌یابد.

میگرن چشمی: در این نوع میگرن که اغلب در افراد مسن تر تظاهر می‌کند فرد مبتلا علائم چشمی میگرن را دارد اما به سردرد مبتلا نمی‌شود.علائم بصری میگرن چشمی عبارتند از :

- لکه سیاهرنگ که با خطوط زیگزاگ براق رنگی لرزان احاطه شده است
- تاریک شدن یک سمت میدان بینایی
- تنگ شدن تدریجی میدان بینایی از محیط به مرکز بطوریکه فرد احساس می‌کند که بیرون را از داخل یک سوراخ کوچک تماشا می‌کند.
- دوبینی گذرا

درمان میگرن

در بسیاری از مبتلایان به میگرن آنچه که بیشتر از سردرد و علائم چشمی باعث آزار فرد می‌شود ترس از وجود تومور مغزی یا ایجاد کوری دائمی است. در این افراد یک معاینه کامل پزشکی و اطمینان از اینکه بیماری خوش‌خیم است و هیچ عارضه دائمی ایجاد نمی‌کند تا حد زیادی باعث آسودگی فرد مبتلا می‌شود و حتی گاهی کاهش استرس ناشی از نگرانی باعث کم شدن شدت و فراوانی حملات میگرنی شده، به بهبود قابل توجه فرد می‌انجامد.

به علاوه در افراد میگرنی شناسایی عواملی که باعث شروع یا تشدید حمله میگرنی می شود و پرهیز از این عوامل (بی خوابی، خستگی، گرسنگی، استرس، بوی سیگار، بوی عطر، غذاهای خاص و غیره) می‌تواند باعث بهبود فرد مبتلا شود. همچنین انجام مرتب ورزهای سبک روزانه و پرهیز از ورزش‌های سنگین می‌تواند به کنترل میگرن کمک کند.

به هر حال در مواردی که سردرد میگرنی شدید است و فعالیت روزانه فرد را مختل می‌کند می‌توان با استفاده از مسکن های معمولی یا داروهای خاص سردرد را کنترل کرد. البته لازم به ذکر است که در صورتیکه حملات میگرن مکرراً اتفاق بیافتد و فرد ناچار باشد در هفته بیش از 2-3 بار از مسکن استفاده کند به داروی مسکن وابسته می‌شود و در صورت قطع مصرف دارو مجدداً دچار سردرد خواهد شد. در این افراد لازم است داروهای خاصی (تحت نظر پزشک) به طور مرتب مصرف شود تا فراوانی حملات میگرنی کاهش پیدا کند و فرد مجبور نباشد دائماً از داروهای مسکن استفاده کند.

سردردهای تنشی

سردرد تنشی نوع خاصی از سردرد است که اغلب در افراد افسرده یا کسانی که تحت استرس مزمن قرار دارند ایجاد می‌شود. این نوع سردرد معمولاً در اکثر ساعات روز وجود دارد اما شدت آن خفیف تا متوسط است و مشکل جدی برای فعالیت‌های روزانه ایجاد نمی‌کند. این سردردها معمولاً در پایان روز و در موقع خستگی شدیدتر می‌شود. این نوع سردرد بیشتر به صورت احساس سنگینی در سر است و افراد مبتلا می‌گویند: "احساس می‌کنم یک دیگ روی سرم گذاشته‌اند" . اهمیت سردرد تنشی در آن است که ممکن است درد فقط در ناحیه پیشانی و دور چشم ها وجود داشته باشد و به همین دلیل با مشکلات چشمی اشتباه شود. برخی از صاحب نظران معتقدند که سردرد تنشی نوع خاصی از میگرن معمولی می‌باشد. درمان آن نیز مشابه درمان میگرن می‌باشد.

سردرد خوشه‌ای

این سردرد بیشتر در مردان سیگاری 30 تا 50 ساله بروز می‌کند. یک بیماری خوش‌خیم است که بصورت حملات حاد سردرد و درد پشت کره چشم بصورت یکطرفه تظاهر می‌کند و برخلاف اغلب سردردهای خوش‌خیم باعث بیدار شدن فرد از خواب می‌شود. معمولاً در زمان سردرد علائم چشمی یکطرفه نیز در سمت مبتلا وجود دارد به طوری که چشم مبتلا دچار اشکریزش و قرمزی می‌شود. ممکن است در همان سمت افتادگی پلک ایجاد شود و مردمک چشم موقتاً گشاد شود (یعنی سیاهی چشم در سمت مبتلا بزرگتر به نظر برسد). گاهی آبریزش‌بینی نیز در سمت مبتلا اتفاق می‌افتد. در سردرد خوشه‌ای حمله حاد سردرد حدود یکی دو ساعت طول می‌کشد و عارضه خاصی ایجاد نمی‌کند. معمولاً سردرد خوشه‌ای چندین بار در یک دوره چند هفته‌ای تا چند ماهه تکرار می‌شود و سپس به تدریج بهبود می‌یابد. البته احتمال عود این حملات پس از چند ماه تا چند سال وجود دارد.